مقایسه توسعه کم کد و RPA: کدام یک برای کسب‌وکار شما مناسب‌تر است؟

دنیای کسب‌وکار، امروز بیش از هر زمان دیگری به سرعت و چابکی وابسته است و به همین خاطر بسیاری از شرکت‌ها را به سوی راه حل‌های متنوع اتوماسیون می‌کشاند. طبق آمارهای به‌ دست آمده تا سال 2020 چیزی حدود 36 درصد از سازما‌ن‌ها از نرم افزارهای مدیریت فرایند کسب‌وکار برای خودکارسازی کارهای‌شان استفاده می‌کردند و حالا به صورت میانگین هر سال 6.6 درصد به این مقدار افزوده می‌شود.

اما مساله صرفاً استفاده از ابزارهای جدید نیست؛ شرکت‌هایی که به دنبال افزایش سرعت و کارآمدی هستند باید فرایندهای کسب‌وکار خود را ساده‌تر کنند و با خودکارسازی آن‌ها فرصت این را داشته باشند که در رقابت باقی بمانند. یکی از رویکردهای پرطرفداری که سازمان‌ها در این راستا استفاده می‌کنند RPA نام دارد، و رویکرد جایگزین آن نیز استفاده از پلتفرم‌های کم کد است. اگرچه این دو فناوری از نظر قابلیت‌ها و موارد استفاده شباهت‌هایی به هم دارند،‌ اما نمی‌توان از تفاوت‌های مهمی که دارند چشم‌پوشی کرد. بیایید مفاهیم توسعه کم کد و RPA را با جزییات کامل بررسی کنیم تا مزایا و موارد استفاده هر کدام‌شان را بهتر درک کنیم.

توسعه کم کد و RPA

تکیه بر تیم‌های برنامه‌نویسی برای طراحی صفر تا صد تمام نرم افزارهای سازمانی که به آن‌ها نیاز دارید، نه از لحاظ اقتصادی به‌صرفه است و نه همیشه از لحاظ زمان‌بندی امکان‌پذیر است. از طرفی دانش فنی که برای کدنویسی یک نرم افزار از ابتدا تا مرحله اجرا وجود دارد را هم نمی‌توان به همین سادگی به‌دست آورد و در دسترس افراد مهم سازمان گذاشت.

توسعه کم کد به شما این امکان را می‌دهد که به جای نوشتن خط به خط کدهای یک نرم افزار، برنامه‌ها را مثل طراحی یک فلوچارت، با کشیدن و رها کردن (Drag & Drop) به سادگی بسازید. ساخت برنامه‌های جدید با این روش نسبت به راه‌های توسعه سنتی به مراتب سریع‌تر و ساده‌تر است. با استفاده از توسعه کم کد شرکت‌ها می‌توانند راه حل‌های کسب‌وکار خود را برای ساده‌سازی، خودکارسازی وظایف، گردش کارهای پیچیده و فرایندهای جامع طراحی کنند.

از سوی دیگر، RPA رویکردی برای خودکارسازی فرایندهای کسب‌وکار است که شامل ساخت ربات‌های مجازی با قابلیت‌های یادگیری محدود می‌شود. این ربات‌ها برای پیروی جز به جز قوانین از پیش تعریف شده برنامه‌ریزی می‌شوند و در صورتی که شرایط مهیا باشد، اقداماتی را آغاز می‌کنند و طبق تعریف به پایان می‌رسانند. درواقع ربات‌های RPA تعامل بین انسان و سیستم‌ها را یاد می‌گیرند و آن‌ها را تقلید می‌کنند.

توسعه کم کد زیر ذره‌بین

توسعه کم کد یکی از جذاب‌ترین رویکردهای توسعه نرم افزار است که سازمان‌ها به سراغ آن می‌روند. در یک تعریف خلاصه از این مفهوم می‌توانیم بگوییم:

از طریق این روش شما می‌توانید برنامه‌های مورد نظر خود را در سریع‌ترین زمان و با کمترین کدنویسی ممکن مطابق با سلیقه خود بسازید. پلتفرم‌های توسعه کم کد ویژگی‌های بصری مختلفی در اختیار شما می‌گذارند تا این امکان را داشته باشید که با حداقل تجربه و دانش فنی نیز بتوانید در توسعه نرم افزارهای سازمان خود مشارکت داشته باشید. اما این به آن معنا نیست که فقط افراد مبتدی به سراغ توسعه کم کد می‌روند؛ توسعه‌دهندگان با تجربه نیز می‌توانند از APIهای داخلی و اجزای از پیش ساخته شده استفاده کنند تا سرعت کار خود را افزایش دهند.

برای مطالعه بیشتر درباره این مفهوم می‌توانید نگاهی به مقاله توسعه کم کد چیست؟ داشته باشید.

بررسی دقیق مفهوم RPA

اتوماسیون فرایند رباتیک (Robotic Process Automation) فناوری شگفت‌انگیزی است که از ربات‌های نرم‌ افزاری استفاده می‌کند تا وظایف تکراری و قانون‌محور را خودکار کند. این ربات‌ها توانایی آن را دارند که کارهای ساده و تکرارشونده مثل وارد کردن داده‌ها، پردازش فاکتورها، انتقال اطلاعات، پاسخ به ایمیل‌های استاندارد و... را با سرعت و دقت باورنکردی انجام دهند.

مقایسه توسعه کم کد و RPA

تا اینجای مقاله دیدیم که رویکرد توسعه کم کد و RPA شباهت‌های زیادی به یکدیگر دارند. حالا می‌خواهیم دست روی تفاوت‌های این دو مفهوم بگذاریم و از این زاویه آن‌ها را با هم مقایسه کنیم.

توسعه کم کد (Low-Code)	اتوماسیون فرایند رباتیک (RPA)
توسعه نرم افزارها را بهینه‌سازی می‌کند و سرعت می‌بخشد.	از ورودی‌های منظم همراه با منطق کسب‌وکار برای خودکارسازی فرایندهای دستی و تکراری استفاده می‌کند.
خدمات ابری و یکپارچه ارائه می‌دهد تا مقیاس‌پذیری را بدون افت کیفیت کار امکان‌پذیر کند.	به زمان زیادی برای شناسایی و تحلیل فرایندهایی که باید خودکار شوند نیاز دارد.
امکان ساخت برنامه‌های جامع را به کاربران می‌دهد.	سیستمی طراحی می‌کند که اقدامات انسانی را با سرعت بالا و در چارچوب مشخص تقلید می‌کند.
خلاقیت و بهره‌وری را در اولویت می‌گذارد و این توانایی را به افراد می‌دهد تا ایده‌ها را به راه حل تبدیل کنند.	کبرای سازمان‌هایی که برنامه‌های قدیمی دارند و به دنبال تحولی در جریان فرایندهای دیجیتال هستند مناسب است.

پیشرفت‌های توسعه کم کد در سال‌های اخیر

همانطور که پیش‌بینی می‌شد، حالا در سال 2025 بسیاری از شرکت‌ها به سراغ استفاده از روش‌های مختلف توسعه کم کد رفته‌اند و چیزی حدود دو سوم شرکت‌های بزرگ حداقل 4 برنامه کم کد در سیستم‌های خود دارند. پذیرش سریع این فناوری پیشرفت‌های کلیدی فراوانی ایجاد کرده و کاربردهای چندمنظوره برای توسعه کم کد مهیا کرده است. برخی از این پیشرفت‌ها عبارت‌اند از:

1. ابزارهای توسعه مبتنی بر هوش مصنوعی

   پیشرفت‌های فراوان توسعه کم کد در کنار تب و تاب فراوانی که این روزها درباره هوش مصنوعی وجود دارد، قابلیت‌های کاملاً جدیدی را ایجاد کرده است. ویژگی‌هایی مثل پردازش زبان طبیعی، تحلیل‌های پیش‌بینی ‌کننده و... فرایند توسعه را ساده‌تر می‌کنند و تصمیم‌گیری‌ها برای توسعه کم کد را بهینه‌تر می‌کنند. طبیعتاً ادغام عمیق‌تر این دو فناوری در آینده نزدیک می‌تواند طراحی و ساخت پیچیده‌ترین برنامه‌ها را با حداقل تلاش و پیچیدگی برای شما ممکن کند.

2. قابلیت‌های فضای ابری

   پلتفرم‌های کم کد هر روز بیشتر از قبل به فضاهای ابری تکیه می‌کنند. بیشتر برنامه‌هایی که به این شکل توسعه می‌یابند برای اجرا در فضای ابری طراحی می‌شوند تا بیشترین یکپارچگی را با سایر برنامه‌های این فضا داشته باشند. پیشرفت‌هایی که در این زمینه ایجاد شده به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد که برنامه‌های خود را در مقیاس‌های بزرگ‌تر نیز بتوانند به راحتی مدیریت کنند و با حفظ دسترسی آسان، چابکی و سرعت را افزایش دهند.

3. یکپارچگی با سیستم‌های سازمان

   از ویژگی‌های برتر توسعه کم کد می‌توانیم به یکپارچه‌سازی با سیستم‌های سازمانی موجود مثل مدیریت ارتباط با مشتریان (CRM) و سیستم برنامه‌ریزی منابع سازمان (ERP) اشاره کنیم. با استفاده از روش توسعه کم کد، سازمان‌ها می‌توانند سیستم‌های خودکار جامعی طراحی کنند که با تمام برنامه‌های موجود در مجموعه‌شان سازگاری داشته باشد.

4. توسعه کم کد با سیستم ساز

   یکی دیگر از پیشرفت‌های خلاقانه‌ای که در این زمینه انجام شده، ادغام روش توسعه کم کد با انواع نرم ‌افزار مدیریت فرایندهای کسب‌وکار (BPMS) است. سیستم ساز یکی از نمونه‌های موفق این پیشرفت است که به خوبی توانسته از قابلیت‌های توسعه کم کد استفاده کند و آن را با روش‌های مدیریت فرایندها در کسب‌وکار ترکیب کند. برنامه‌هایی که به کمک سیستم ساز طراحی می‌شوند فرایندمحور هستند و تحول دیجیتال را در سازمان شما محقق می‌کنند.

محدودیت‌های اتوماسیون فرایند رباتیک

اگرچه RPA مزایای بسیار خوبی در اختیار سازمان‌ها می‌گذارد، اما محدودیت‌هایی نیز دارد که می‌تواند برای مجموعه‌هایی که به دنبال پیشرفت هستند نگران ‌کننده باشد.

1. دردسرهای فراوان نگهداری

   این ربات‌ها به شکل منظم نیاز به مدیریت، نگهداری و امنیت دارند که کارهای بخش فناوری اطلاعات سازمان شما را سنگین‌تر می‌کند. هر چه سازمان شما RPAهای بیشتری برای خودکارسازی فرایندها مستقر کند، احتمالاً به نیروی IT بیشتری برای نگهداری از آن‌ها نیاز دارید.

2. سازگار نشدن با تغییرات

   همان‌طور که می‌دانید، RPA به وظایف فردی محدود است و نمی‌تواند به خوبی با تغییرات سازگار شود. ربات‌های نرم افزاری برای انجام اقدامات خاص و ساده آموزش می‌بینند و به همین خاطر حتی جزئی‌ترین بروزرسانی‌ها در سیستم می‌تواند آن‌ها را با اختلال مواجه کند. هر گونه مورد استثنایی که از مسیر تعریف شده برای ربات‌ها بیرون باشد، آن‌ها را گیج می‌کند و اتوماسیون را متوقف می‌کند.

3. تمرکز را از پروژه‌های استراتژیک دور می‌کند

   اتوماسیون فرایند رباتیک راه حلی تاکتیکی، آسان و به نسبت سریع برای افزایش کارایی فرایندهاست،‌ اما ممکن است به طور ناخواسته توجه را از پروژه‌های مهم و استراتژیک منحرف کند. با وابستگی بیش از حد به RPAها در سازمان ممکن است فرصت‌های دیجیتالی‌سازی نادیده گرفته شوند و مجموعه دیگر به سراغ تغییرات بنیادین در سیستم‌های قدیمی خود نرود.

4. ضعف در درک داده‌های بدون ساختار

   این روش به هیچ عنوان برای تحلیل و تفسیر داده‌های بدون ساختار کاربردی نیست و صرفاً برای فرایندهای مبتنی بر قواعد، با معیارهای مشخص و ورودی‌های ساختارمند کاربرد دارد. در واقع این ربات‌ها تنها می‌توانند از داده‌هایی که در قالب‌های استاندارد در ستون‌ها و ردیف‌های منظم ذخیره شده‌اند استفاده کنند، که در برخی از موارد کاملاً مناسب است. اما در شرایطی که اسناد سازمان داده‌های بدون ساختار دارند به هیچ عنوان نمی‌توانند از پس کارها بربیایند.

توسعه کم کد یا RPA؟ کدام برای شما مناسب‌تر است؟

اتوماسیون فرایند رباتیک راهی ساده و سریع برای خودکارسازی وظایف تکراری کسب‌وکار در جهت افزایش بهره‌وری است. توسعه کم کد همین مزایا را ارائه می‌دهد اما دامنه وسیع‌تری از قابلیت‌های توسعه را فراهم می‌کند که برای طراحی مجدد فرایندهای سازمان و کاهش ناکارآمدی‌ها به کمک شما می‌آید. اگر به دنبال ایجاد تحول در سازمان خود هستید و می‌خواهید قدم بزرگتری به سمت دیجیتالی شدن بردارید، توسعه کم کد انتخاب بهتری برای خودکارسازی فرایندهای مجموعه شماست. با توجه به گسترش سریع بازار توسعه کم کد و همچنین توسعه بدون کد (No-Code Development)، درک تفاوت بین این دو پلتفرم نیز برای تصمیم‌گیری در استراتژی‌های تحول دیجیتال اهمیت بالایی دارد.

درباره تفاوت توسعه کم کد و توسعه بدون کد در مقاله توسعه بدون کد چیست؟ بخوانید.

سیستم ساز: توسعه کم کد و یک قدم فراتر

اگر به دنبال یک پلتفرم کم کد هستید که قابلیت‌های بیشتری داشته باشد و طیف وسیع‌تری از نیازهای نرم افزاری سازمان شما را در بر بگیرد، سیستم ساز گزینه‌ای کاملاً مناسب است. این سیستم درواقع یک پلتفرم توسعه کم کد است که با یک BMPS قدرتمند ترکیب شده و به شما اجازه می‌دهد که برنامه‌های سازمانی فرایندمحور را بدون نیاز به دانش کدنویسی طراحی کرده و از آن‌ها استفاده کنید. مهم‌ترین بخش‌هایی که در سیستم ساز برسا وجود دارند این‌ها هستند:

1. فرم ساز

   در سیستم ساز برسا، طراحی فرم‌های ورود اطلاعات و ایجاد جدول برای نگهداری از اطلاعات به شکل شی‌گرا انجام می‌شود. در این روش برای هر فرم یک جدول در پایگاه داده ایجاد می‌شود که دسترسی به اطلاعات آن در سایر فرایندها کاملاً تعریف شده و ساختارمند خواهد بود. این بخش شامل انواع فیلدهای متنی، عددی، تاریخ، چند مقداری و... می‌شود. همچنین اعتبارسنجی داده‌ها و اجرای منطق‌های مختلف کاری و نمایش خروجی‌ها به شکل دلخواه در فرم ساز امکان‌پذیر است.

2. فرایند ساز

   فرایند ساز یک ابزار قدرتمند است که به شما این امکان را می‌دهد که فرایندهای سازمانی خود را به کارآمدترین شکل ممکن طراحی، اجرا و مدیریت کنید. این ابزار از استانداردهای مختلف مثل BPMN و BPMN2 به صورت کامل پشتیبانی می‌کند و رابط کاربری ساده و کاربرپسندی نیز دارد. در این ابزار می‌توانید گلوگاه‌ها و نقاطی که کارها در آن معطل می‌شوند را شناسایی کنید و انجام کارها را خودکارسازی کنید.

3. گزارش ساز

   گزارش ساز برسا علاوه بر این‌که امکان تجزیه و تحلیل دقیق داده‌ها را فراهم می‌کند، با ارائه گزارش‌های جامع و شخصی‌سازی شده، بینش عمیقی درباره مسیر کسب‌وکار شما در اختیارتان می‌گذارد. شما در این ابزار می‌توانید انواع مدل‌های گرافیکی نمایش گزارش مثل نمایش لیستی، درخت‌واره، چاپی، ماتریسی، تقویمی، داشبورد، گانت، گراف و... را دریافت کنید.

خلاصه مطلب

اتوماسیون فرایند رباتیک یا همان RPA ممکن است پیاده‌سازی آسان‌تری داشته باشد و در کوتاه‌ مدت گزینه بهتری به نظر برسد، اما به تدریج در حال منسوخ شدن است. از آن طرف، حرکت به سمت توسعه کم کد شما را به پلتفرمی پایدارتر، سازگارتر و مقایس‌پذیرتر می‌رساند که هم سرعت انجام کارها را افزایش می‌دهد و هم فضای زیادی برای نوآوری و خلاقیت دارد. توسعه کم کد به شما کمک می‌کند که استراتژی تحول دیجیتال سازمان خود را بهینه‌تر پیاده‌سازی کنید و هر لحظه آن را مطابق با نیازهای دنیای کسب‌وکار بروزرسانی کنید. شما می‌توانید حتی پا را یک قدم فراتر بگذارید و با ترکیب توسعه کم کد با سیستم‌های BPMS در ابزاری مثل سیستم ساز، با قدرت بیشتری به سمت آینده دیجیتال حرکت کنید.