تصور کنید مدیر یک سازمان در حال رشد هستید. تیم‌ها بزرگ‌تر شده‌اند، فرآیندها پیچیده‌تر و رقابت شدیدتر از همیشه است. یک روز صبح، در میانه‌ی بررسی گزارش‌های هفتگی، متوجه می‌شوید که بخشی از عملیات شرکت به شدت کند، تکراری و مستعد خطاست. تصمیم می‌گیرید وقت آن رسیده که یک راهکار نرم‌افزاری برای آن پیدا کنید.

اما این تازه آغاز ماجراست. حالا با یک سؤال مهم روبه‌رو هستید:

"نرم ‌افزار آماده بخریم یا خودمان بسازیم؟"

هر کدام از این دو مسیر، فرصت‌ها و ریسک‌های خودش را دارد. راه خرید، سریع و نسبتاً مطمئن به نظر می‌رسد اما ممکن است مجبور شوید خودتان را با امکانات محدود آن سازگار کنید. راه ساخت، امکان خلق چیزی دقیقاً مطابق نیازتان را می‌دهد اما هزینه، زمان و منابع زیادی می‌طلبد.

تا همین‌ چند سال پیش، فقط همین دو انتخاب روی میز بود. اما حالا گزینه‌ی سومی هم به‌ وجود آمده: پلتفرم‌ توسعه کم‌کد.

این پلتفرم‌ها، با رویکردی تازه، معادله‌ی سنتی خرید یا ساخت را به چالش کشیده‌اند. آن‌ها به شما امکان می‌دهند تا بدون نیاز به تیم‌های توسعه‌ی بزرگ، نرم‌ افزارهایی متناسب با نیازهای خاص خودتان بسازید، سریع‌تر، ارزان‌تر و با مشارکت مستقیم تیم‌های کسب‌وکار.

در این مقاله، با هم نگاهی می‌اندازیم به این سه مسیر: خرید، ساخت و توسعه با پلتفرم کم‌کد. اینجا بررسی می‌کنیم که کدام انتخاب، هوشمندانه‌ترین گزینه برای سازمان شماست.

خرید نرم ‌افزار آماده؛ مزایا و محدودیت‌ها

خرید نرم ‌افزار آماده، به‌ ویژه در قالب نرم ‌افزارهای SaaS (Software as a Service)، یکی از سریع‌ترین و رایج‌ترین مسیرها برای دیجیتالی‌سازی عملیات در سازمان‌هاست. این مدل، به ‌خصوص برای سازمان‌هایی که به دنبال حل سریع یک مشکل مشخص هستند، بسیار وسوسه‌برانگیز است. اما در کنار مزایا، چالش‌هایی نیز وجود دارد که نمی‌توان نادیده گرفت.

مزایای خرید نرم‌ افزار آماده

راه‌اندازی سریع و بدون دردسر نرم ‌افزار آماده معمولاً به محض خرید یا اشتراک، در دسترس است. نیازی به ماه‌ها طراحی، توسعه و تست ندارید. فقط کافیست سیستم را راه‌اندازی و تنظیمات اولیه را انجام دهید. این ویژگی برای سازمان‌هایی که نیاز فوری به راه‌ حل دارند، بسیار حیاتی است.
تجربه‌ی کاربری آزموده ‌شده این نوع نرم ‌افزارها معمولاً توسط هزاران کاربر استفاده شده‌اند و طی زمان بهبود پیدا کرده‌اند. بنابراین کمتر با باگ‌های جدی یا طراحی‌های ناکارآمد مواجه می‌شوید. همچنین آموزش و مستندات متنوعی برایشان وجود دارد که یادگیری را ساده‌تر می‌کند.
هزینه‌ی اولیه‌ی پایین‌تر (نسبت به توسعه اختصاصی) خرید یک لایسنس یا پرداخت اشتراک ماهانه، در نگاه اول بسیار ارزان‌تر از استخدام یک تیم توسعه برای ساخت نرم‌افزار از صفر است. به‌ویژه برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط که منابع محدودی دارند، این مدل به صرفه‌تر است.
پشتیبانی و به‌روزرسانی مداوم معمولاً شرکت‌های ارائه‌ دهنده متعهد به ارائه نسخه‌های جدید، رفع باگ‌ها و پاسخگویی به مشکلات مشتریان هستند. شما مسئول نگهداری نرم ‌افزار نیستید و می‌توانید از تیم پشتیبانی حرفه‌ای استفاده کنید.

محدودیت‌های خرید نرم‌ افزار آماده

تطابق نه‌چندان کامل با نیازهای خاص
هر سازمان ساختار و فرآیندهای منحصربه‌فردی دارد. نرم ‌افزارهای آماده معمولاً برای پاسخ به نیازهای عمومی طراحی شده‌اند، نه نیازهای خاص شما. در نتیجه، ممکن است مجبور شوید برخی از فرآیندهایتان را به خاطر محدودیت‌های نرم ‌افزار تغییر دهید، که این موضوع می‌تواند کارایی سازمان را کاهش دهد.
سفارشی‌سازی محدود و پرهزینه
بسیاری از نرم ‌افزارهای تجاری تنها در حدی مشخص قابل تنظیم هستند. اگر نیاز به امکاناتی فراتر از آن داشته باشید، یا اصلاً ممکن نیست، یا مستلزم پرداخت هزینه‌های اضافی و صرف زمان طولانی برای توسعه نسخه‌های پیشرفته‌تر و یا توسعه اختصاصی توسط شرکت ارائه ‌دهنده است.
وابستگی به فروشنده (Vendor Lock-in)
وقتی داده‌ها، فرآیندها و تیم شما به یک نرم‌ افزار خاص وابسته شود، مهاجرت به نرم ‌افزار دیگر کاری پیچیده و پرهزینه خواهد بود. به‌علاوه، اگر شرکت ارائه ‌دهنده خدمات خود را متوقف کند یا قیمت‌ها را به‌ طور ناگهانی افزایش دهد، عملاً آزادی عمل زیادی نخواهید داشت.
یکپارچه‌سازی سخت یا ناکامل با سیستم‌های موجود
اگر سازمان شما قبلاً سیستم‌های دیگری برای مدیریت منابع انسانی، حسابداری یا ارتباط با مشتریان دارد، ممکن است اتصال نرم ‌افزار جدید به آن‌ها ساده نباشد. نبود APIهای مناسب، مستندات ضعیف یا نیاز به سفارشی‌سازی‌های گران‌قیمت می‌تواند دردسرساز شود.

ساخت نرم ‌افزار اختصاصی: راهی پرهزینه اما شخصی‌سازی ‌شده

گاهی هیچ راهکار آماده‌ای آن‌طور که باید جواب نمی‌دهد. شاید نیازمندی‌های سازمانتان آن‌قدر خاص یا پیچیده است که هیچ نرم‌ افزار تجاری نتواند آن را پوشش دهد. یا شاید تمایل دارید دقیقاً همان چیزی را بسازید که با فرهنگ، مدل کسب‌وکار و فرآیندهای داخلی‌تان سازگار باشد. اینجا ساخت نرم ‌افزار اختصاصی وارد میدان می‌شود.

ساخت از صفر، مانند سفارش دوخت یک لباس کاملاً متناسب با فرم بدن شماست: پرهزینه، زمان‌بر، اما دقیقاً مطابق نیاز.

مزایای ساخت نرم ‌افزار اختصاصی

انطباق کامل با نیازهای کسب‌وکار انطباق کامل با نیازهای کسب‌وکار شما تصمیم می‌گیرید چه قابلیت‌هایی وجود داشته باشد و هر بخش چگونه کار کند. هر فرآیند، هر منطق، و هر تعامل دقیقاً براساس آنچه در سازمانتان اتفاق می‌افتد، طراحی و پیاده‌سازی می‌شود. هیچ چیز اضافی یا کم ندارید.
کنترل کامل بر آینده‌ی نرم ‌افزار کنترل کامل بر آینده‌ی نرم ‌افزار از به‌روزرسانی‌ها گرفته تا امنیت، از رابط کاربری تا زیرساخت‌های فنی – همه چیز در کنترل شماست. می‌توانید با رشد کسب‌وکار، نرم ‌افزار را توسعه دهید، ماژول‌های جدید اضافه کنید یا بخش‌هایی را بازطراحی کنید، بدون آنکه منتظر سیاست‌های شرکت دیگری بمانید.
امنیت و مالکیت کامل داده‌ها امنیت و مالکیت کامل داده‌ها در بسیاری از صنایع، امنیت و مالکیت داده‌ها بسیار حیاتی است. وقتی نرم ‌افزار را خودتان توسعه می‌دهید، نه‌تنها دسترسی کامل به داده‌ها دارید، بلکه می‌توانید استانداردهای امنیتی مورد نظر خود را اعمال کنید.
مزیت رقابتی پایدار مزیت رقابتی پایدار نرم ‌افزار اختصاصی می‌تواند بازتابی از نوآوری و مزیت‌های رقابتی کسب‌وکار شما باشد. وقتی راهکاری در اختیار دارید که دقیقاً با مدل خاص شما طراحی شده، رقبا به راحتی نمی‌توانند آن را کپی کنند.

محدودیت‌های ساخت نرم ‌افزار اختصاصی

هزینه‌ی توسعه و نگهداری بالا ساخت یک نرم‌افزار کارآمد نیاز به تیم‌های متخصص، زمان طولانی و صرف منابع قابل توجهی دارد. اما هزینه‌ها فقط به زمان ساخت محدود نمی‌شود؛ نگهداری، پشتیبانی، توسعه و به‌روزرسانی دائماً منابع می‌طلبد.
زمان‌بر بودن فرایند توسعه برخلاف خرید نرم ‌افزار آماده که طی چند روز می‌توانید از آن استفاده کنید، توسعه‌ی اختصاصی ممکن است ماه‌ها یا حتی بیش از یک سال طول بکشد. در این مدت ممکن است فرصت‌هایی از دست برود یا نیازها تغییر کنند.
ریسک‌های فنی و پروژه‌ای تا زمانی که پروژه به نتیجه نرسیده، هیچ تضمینی برای موفقیت آن وجود ندارد. بسیاری از پروژه‌های نرم ‌افزاری اختصاصی یا با تأخیر، یا با کیفیت پایین‌تر از انتظار تحویل داده می‌شوند – یا اصلاً به سرانجام نمی‌رسند.
نیاز به تیم توسعه توانمند و مدیریت پروژه حرفه‌ای موفقیت یک نرم ‌افزار اختصاصی بستگی زیادی به کیفیت تیم فنی، تحلیل دقیق نیازمندی‌ها، مدیریت پروژه و تصمیم‌گیری‌های درست در طول مسیر دارد. این سطح از مدیریت و تخصص همیشه در دسترس نیست.

پلتفرم‌ توسعه کم‌ کد، آینده‌ی توسعه نرم ‌افزار سازمانی

در دنیایی که سرعت، انعطاف‌پذیری و نوآوری حرف اول را می‌زنند، سازمان‌ها بیش از همیشه نیاز دارند راهکارهایی سریع، قابل‌انعطاف و مقرون‌به‌صرفه پیدا کنند. جایی بین دو راهی خرید و ساخت، پلتفرم‌های کم‌ کد (Low-Code) ظاهر شده‌اند. نه آن‌قدر عمومی و از پیش ‌ساخته مثل نرم ‌افزارهای آماده، و نه آن‌قدر پیچیده و پرهزینه مثل ساخت از صفر. بلکه ترکیبی هوشمندانه از سرعت، سفارشی‌سازی و کنترل.

پلتفرم کم ‌کد چیست؟

پلتفرم‌ توسعه کم‌کد ابزاری است که به شما اجازه می‌دهد بدون نوشتن حجم زیادی از کد، نرم ‌افزارهایی اختصاصی بسازید. این پلتفرم‌ با رابط‌های کاربری بصری مثل (drag & drop)، قالب‌های آماده و اجزای از پیش طراحی ‌شده، به کسب‌وکارها و توسعه‌ دهندگان کمک می‌کنند تا اپلیکیشن‌هایی منطبق با نیازشان را سریع‌تر طراحی و پیاده‌سازی کنند.

مزایای استفاده از پلتفرم‌های کم‌کد

توسعه‌ی سریع‌تر و چابک‌تر ساخت نرم‌ افزار با پلتفرم‌ توسعه کم ‌کد می‌تواند از هفته‌ها یا ماه‌ها به چند روز یا حتی چند ساعت کاهش یابد. به‌ویژه در پروژه‌هایی که نیاز به آزمون و خطا، توسعه تدریجی یا پاسخ‌گویی به تغییرات سریع دارند، این مزیت کلیدی است.
کاهش وابستگی به تیم‌های فنی بزرگ در پلتفرم‌ توسعه کم‌کد، حتی افراد غیرتوسعه‌دهنده (Citizen Developers) هم می‌توانند وارد فرآیند ساخت شوند. این یعنی تیم فناوری اطلاعات می‌تواند به پروژه‌های استراتژیک‌تر بپردازد و تیم‌های عملیاتی هم در ایجاد تحول دیجیتال نقش فعال‌تری داشته باشند.
سفارشی‌سازی بدون پیچیدگی توسعه سنتی برخلاف نرم ‌افزارهای آماده که تغییراتشان محدود است، در پلتفرم‌ توسعه کم ‌کد می‌توانید دقیقاً همان فرآیندهایی را که در سازمان دارید، طراحی و اجرا کنید. این یعنی راهکار کاملاً منطبق با واقعیت‌های کسب‌وکار، بدون دردسرهای کدنویسی سنتی.
هزینه کمتر نسبت به توسعه اختصاصی اگرچه ممکن است هزینه اشتراک یا لایسنس برخی پلتفرم‌های کم ‌کد بالا باشد، اما در مجموع، هزینه نهایی بسیار کمتر از ساخت یک نرم ‌افزار از صفر خواهد بود. علاوه ‌بر این، نگهداری و توسعه آینده نیز ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر است.
مقیاس‌پذیری و یکپارچگی با دیگر سیستم‌ها پلتفرم‌ توسعه کم ‌کد حرفه‌ای، معمولاً قابلیت اتصال به دیگر سامانه‌ها ((APIها، پایگاه‌های داده،ERP و CRM و... را دارد. بنابراین می‌توانند به‌ خوبی در معماری نرم ‌افزاری سازمان شما جای بگیرد.

محدودیت‌های پلتفرم‌های کم‌کد

مثل هر راهکاری، پلتفرم‌ توسعه کم‌ کد هم نقاطی دارند که باید به آن‌ها توجه کرد. اما برخلاف پیچیدگی‌های سنگین در توسعه سنتی یا محدودیت‌های انعطاف در نرم ‌افزارهای آماده، این موارد بیشتر به درک درست از ابزار و انتخاب آگاهانه برمی‌گردد. بیایید نگاهی سریع و صادقانه بیندازیم:

نیاز به طراحی دقیق از سوی کسب‌وکار پلتفرم توسعه کم ‌کد، موتور قدرتمندی است. اما مسیری که طی می‌کند را شما باید ترسیم کنید. یعنی اگر شناخت دقیقی از نیازهای سازمان نداشته باشید، حتی بهترین ابزار هم نمی‌تواند بهینه عمل کند. خوشبختانه، پلتفرم توسعه کم ‌کد به دلیل ماهیت تصویری و ساده‌اش، این مسیر طراحی را بسیار شفاف‌تر و قابل ‌فهم‌تر کرده است.
نیاز به کدنویسی در پروژه‌های بسیار پیچیده پلتفرم‌های توسعه کم ‌کد امروزی تا حد زیادی انعطاف‌پذیر و توسعه‌پذیر هستند. با این حال، در برخی پروژه‌های خاص که نیاز به الگوریتم‌های بسیار سفارشی یا قابلیت‌های تخصصی دارند، شاید نیاز باشد برخی بخش‌ها با کدنویسی تکمیل شوند. خبر خوب اینکه بسیاری از پلتفرم‌های حرفه‌ای این امکان را به ‌راحتی فراهم کرده‌اند.
انتخاب پلتفرم مناسب پلتفرم توسعه کم ‌کد، شبیه شریک دیجیتال شماست. اگر انتخاب‌تان دقیق و متناسب با نیازها باشد، همکاری فوق‌العاده‌ای در انتظار شماست. بنابراین ارزیابی درست در آغاز مسیر، تضمین می‌کند در آینده با محدودیتی مواجه نشوید که قابل‌ حل نباشد.

کدام مسیر برای سازمان شما مناسب‌تر است؟

حالا که تصویر کلی‌تری از مسیرهای مختلف ایجاد تحول دیجیتال در اختیار داریم، وقت آن است که تصمیم‌گیری را یک قدم به واقعیت نزدیک‌تر کنیم. انتخاب بین خرید نرم ‌افزار آماده، ساخت از صفر یا استفاده از پلتفرم‌های کم ‌کد، تصمیمی صرفاً فنی نیست؛ بلکه یک انتخاب استراتژیک است که باید بر اساس منابع، زمان، اهداف کسب‌وکار و سطح چابکی مورد انتظار انجام شود.

هر کدام از این رویکردها نقاط قوت خاص خود را دارند و در سناریوهای مشخصی بهترین گزینه هستند. اما نکته کلیدی درک تفاوت‌ها و تناسب آن‌ها با شرایط خاص سازمان شماست.

در ادامه، با یک مقایسه‌ی شفاف و خلاصه، سه گزینه‌ی اصلی را در کنار هم قرار داده‌ایم تا بتوانید با دیدی بازتر، مزایا و محدودیت‌ها را سبک‌سنگین کرده و مسیر مناسب را برای پروژه بعدی‌تان انتخاب کنید:

معیار مقایسه	خرید نرم افزار آماده	ساخت نرم افزار از صفر	استفاده از پلتفرم کم کد
سرعت راه‌اندازی	بسیار بالا	پایین (نیاز به زمان توسعه)	بالا
هزینه اولیه	نسبتاً پایین	بالا (توسعه و نگهداشت)	متوسط (نسبت به ساخت مقرون به صرفه‌تر)
انعطاف‌پذیری	محدود (وابسته به امکانات)	بسیار بالا	بالا
نیاز به تیم فنی	کم	زیاد	کم تا متوسط
سطح سفارشی‌سازی	محدود	کامل	بالا
کنترل روی محصول نهایی	کم	کامل	مناسب و قابل مدیریت
مناسب برای چه سازمانی	سازمان کوچک با نیازهای استاندارد	سازمان‌های بزرگ با نیازهای خاص و منابع کافی	سازمان‌هایی با نیاز خاص، محدودیت زمان و رویکرد چابک
مقیاس‌پذیری و توسعه‌پذیری	وابسته به ارائه دهنده	بالا	بالا (با قابلیت ترکیب کدنویسی
ریسک فنی و پروژهای	پایین	بالا (پیچیدگی توسعه)	پایین تا متوسط (در صورت انتخاب درست پلتفرم)

یک راهکار ترکیبی: نرم‌افزارهای آماده + پلتفرم کم‌ کد سیستم‌ساز

در بسیاری از پروژه‌ها، سازمان‌ها به ‌دنبال راه ‌حلی هستند که هم ساختار قابل اتکای یک نرم ‌افزار آماده را داشته باشد و هم قابلیت انعطاف‌پذیری و توسعه‌پذیری را در اختیارشان بگذارد.

پلتفرم سیستم ‌ساز برسا، پلتفرم توسعه کم کدی است که دقیقاً همین رویکرد ترکیبی را ارائه می‌دهد:

مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای آماده برای حوزه‌هایی مانند اتوماسیون اداری، منابع انسانی، دولت هوشمند، مدیریت هلدینگ و...

که روی بستری کم‌ کد و توسعه‌پذیر ساخته شده‌اند، تا بتوان آن‌ها را به ‌راحتی شخصی‌سازی و گسترش داد.

برای آشنای بیشتر با سیستم ساز برسا، حتما صفحه نگاه کلی را مشاهده کنید و برای آشنایی بیشتر با اجزای اصلی سیستم ساز، به صفحات فرایندساز، فرم ساز و گزارش ساز سر بزنید.

در برسا، شما فقط یک نرم ‌افزار دریافت نمی‌کنید؛ بلکه یک بستر زنده برای رشد و تحول دیجیتال در اختیار دارید. از اجرای فرایندهای کسب و کار تا طراحی سامانه‌های کاملاً اختصاصی...

به ‌جای انتخاب بین «آمادگی» و «انعطاف»، سیستم‌ ساز به شما هر دو را می‌دهد.

جمع‌بندی: نقطه تعادل را هوشمندانه انتخاب کنید

همان‌طور که دیدیم، هیچ راه‌ حلی ذاتاً بهترین نیست. همه چیز به نیاز، هدف و اولویت‌های سازمان شما بستگی دارد.

اگر زمان محدود است، نرم ‌افزار آماده می‌تواند چاره‌ساز باشد. اگر منابع فراوان و نیاز به کنترل کامل دارید، توسعه سنتی راه شماست. اما اگر به ‌دنبال راهی هستید که هم سریع باشد، هم قابل توسعه و هم با حداقل وابستگی فنی اجرا شود، پلتفرم‌های توسعه کم‌ کد مثل سیستم‌ ساز، انتخابی هوشمندانه هستند.

راه ‌حلی که به ‌جای اجبار به انتخاب، انعطاف، چابکی و خلاقیت را هم‌زمان برای شما به ارمغان می‌آورد.

دوراهی خرید نرم افزار یا ساخت با استفاده از پلتفرم های کم کد